Alina Aleksandrowicz-Urlich

Foto: Zasoby UM Puławy,

Urodziła się 13 kwietnia 1931 roku w Borunach na Wileńszczyźnie w rodzinie z mocnymi korzeniami polskich tradycji patriotycznych i kulturowych Kresów Wschodnich. Rodzice - Michał i Stefania - pracowali jako nauczyciele.

Alina Aleksandrowicz ukończyła w 1950 roku Liceum Humanistyczne w Drawsku Pomorskim i rozpoczęła studia na filologii polskiej KUL, gdzie zdobywała wiedzę i umiejętności z zakresu historii literatury oraz teorii literatury pod kierunkiem prof. dr hab. Ireny Sławinskiej, prof. dr hab. Czesława Zgorzelskiego, prof. dr hab. Feliksa Araszkiewicza, prof. dr hab. Tadeusza Brajerskiego, dr. Henryka Zinsa i dr Jerzego Starnawskiego, niebawem wybitnych polskich profesorów. Dyplom ukończenia studiów pierwszego stopnia na KUL otrzymała w 1953 roku. Z egzaminów i kolokwiów składanych na KUL uzyskała ogólna ocenę bardzo dobrą.

W roku 1953 dostała się na studia magisterskie na Uniwersytecie Warszawskim, które ukończyła w 1955 roku z ogólnym wynikiem bardzo dobrym. W czasie studiów na UW duży wpływ na ukształtowanie profilu przyszłych zainteresowań naukowych Aliny Aleksandrowicz miał wybitny znawca literatury Oświecenia i Preromantyzmu prof. dr Zdzisław Libera oraz prof. dr hab. Zofia Szmydtowa. Mistrzem oraz naukowym promotorem stał się prof. dr Zdzisław Libera, życzliwy recenzent i konsultant prac naukowych prof. dr hab. Aliny Aleksandrowicz oraz Jej uczniów. Prof. dr Zdzisław Libera, człowiek o szerokich horyzontach humanistycznych, zawsze śpieszący z życzliwą pomocą młodszym naukowcom, niekwestionowany autorytet moralny, umiał zdobyć zaufanie młodych badaczy i pokierować ich naukowymi losami.

W 1955 roku podjęła pracę w Katedrze Historii Literatury Polskiej Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej na stanowisku asystenta. W roku 1956 została, obok Zygmunta Łupiny, Piotra Zbikowskiego i innych, członkiem kolegium redakcyjnego pisma październikowej odnowy politycznej i moralnej „Pod wiatr". Pierwsze rozprawy naukowe Alina Aleksandrowicz poświęciła problematyce satyry oświeceniowej, środowisku literackiemu Puław i folklorystyce literackiej.

l października 1962 roku Alina Aleksandrowicz została adiunktem w Katedrze Historii Literatury Polskiej II, kierowanej przez prof. dr Marię Żmigrodzką. W roku 1964 poszerzona i przeredagowana praca doktorska Aliny Aleksandrowicz ukazała się drukiem w prestiżowej serii „Studiów z okresu Oświecenia" IBL PAN pt. "Twórczość satyryczna Adama Naruszewicza" (Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków 1964, s. 320) i uzyskała pozytywne oceny specjalistów epoki. Celem zbierania materiałów do pracy habilitacyjnej oraz poszerzenia wiedzy filologicznej o najnowsze opracowania obcojęzyczne odbyła w 1965 roku czteromiesięczny staż naukowy w Paryżu. Korzystała ze stypendium Rządu Francuskiego w L'Ecole des Hautes' Etudes. Rozprawę habilitacyjną poświęciła nieznanej twórczości Marii z ks. Czartoryskich Wirtemberskiej, opracowana w oparciu o trudne i długotrwałe kwerendy archiwalne, prowadzone w bibliotekach polskich i obcych. 24 lutego 1975 roku Alina Aleksandrowicz-Ulrich uzyskała stopień naukowy doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie historii literatury polskiej. Od roku 1972 jako kierownik Zakładu Historii Literatury Polskiej inicjowała bardzo dynamicznie się rozwijające i nie prowadzone w tej skali w innych uczelniach badania nad literaturą przełomu XVIII i XIX wieku, szczególnie w jej nurcie preromantycznym. Z tego zakresu powstało, niezależnie od rozpraw autorki, wiele wartościowych prac magisterskich, doktorskich i habilitacyjnych. Alina Aleksandrowicz podjęła badania trudne, wymagające niejednokrotnie długofalowych poszukiwań archiwalnych i interpretacji nieznanych, a ważnych dla kultury polskiej rękopisów. Interesowało ją szczególnie życie literackie dworskich ośrodków Czartoryskich w Warszawie, Powązkach, Puławach, Sieniawie, Wysocku, Paryżu itp. Wspomniane ośrodki, źródło promieniowania patriotycznego, kulturowego, literackiego skupiały wielu wybitnych pisarzy, pedagogów, artystów, polityków.

W roku 1980 Alina Aleksandrowicz-Ulrich otrzymała tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego.

W 1992 roku Alina Aleksandrowicz-Ulrich uzyskała stanowisko profesora zwyczajnego w UMCS. Jako nauczyciel akademicki ma również ogromne zasługi w zakresie kształcenia wysoko wykwalifikowanej kadry polonistycznej. Pod jej kierunkiem ponad 400 studentów filologii polskiej na studiach dziennych i zaocznych uzyskało stopień magistra.

Wielu z tych absolwentów jest nauczycielami akademickimi na filologii polskiej, filozofii, pedagogice, wielu zajmuje odpowiedzialne funkcje w szkołach, wydawnictwach, domach kultury. Wielu kształci się dalej na studiach podyplomowych i doktoranckich.

Wypromowała 14 doktorów nauk humanistycznych.

Od roku 1981 do 1989 (trzy kadencje) profesor była członkiem z wyboru Komitetu Nauk o Literaturze PAN. Funkcję tę pełniła również w latach 1997-1999. Własne zainteresowania naukowe koncentruje na problematyce Oświecenia, Preromantyzmu, wczesnego Romantyzmu, ośrodkach życia kulturowego i literackiego oraz folklorystyce literackiej. Interesują ją zjawiska kulturowe i literackie drugiej połowy XVIII i pierwszej połowy XIX wieku, ich wartości i usytuowanie w literaturze europejskiej, szczególnie francuskiej; satyra wieku XVIII, synteza monograficzna działalności dworów Czartoryskich w XVIII i XIX wieku jako ośrodków promieniowania kulturowego, literackiego, patriotycznego, folklorystyka literacka, nieprofesjonalna twórczość poetycka. Ma w dorobku 170 pozycji opublikowanych i 25 znajdujących się w druku. Jest autorką 6 książek i współautorką (rozdziały) 26 książek.

Od roku 1980 aż do odejścia na emeryturę (2001) Alina Aleksandrowicz-Ulrich była redaktorem naukowym sekcji filologicznej „Annales UMCS" (Philologiae), przyczyniając się wydatnie do aktywizacji naukowej środowiska humanistycznego. Pod jej redakcją ukazało się 18 tomów „Annales", w tym 5 monotematycznych: 1. Oświecenie. Preromantyzm. Romantyzm (1984); 2. Folklor. Folklorystyka (1987); 3. Kultura i obyczaj (1993); 4. Wolność w życiu narodów i jednostek (1994/1995); 5. Romantyzm (2001).

Od początków pracy naukowej bardzo aktywnie uczestniczy w ogólnopolskim życiu naukowym, przedstawiając referaty na konferencjach poświęconych literaturze, kulturze, folklorystyce, a odbywających się w Warszawie, Wrocławiu, Gdańsku, Katowicach, Krakowie, Łodzi, Toruniu, Bydgoszczy, Rzeszowie, Olsztynie, Białymstoku, Siedlcach, Puławach, Kazimierzu. Jest często powoływana przez ośrodki akademickie do recenzowania prac doktorskich, habilitacyjnych, awansów profesorskich. Prowadzi, również na emeryturze, cieszące się dużym powodzeniem seminarium doktoranckie i zajęcia zlecone na filologii polskiej oraz uczestniczy aktywnie w ogólnopolskich pracach wydawniczych i życiu naukowym.

Jest  członkiem  założycielem  Towarzystwa  Badań  nad  Wiekiem  Osiemnastym, członkiem Lubelskiego Towarzystwa Naukowego, Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza, członkiem International Organization fur Yolkskunst; członkiem Towarzystwa Bibliofilów; honorowym członkiem Rady Naukowej Stowarzyszenia Twórców Ludowych; członkiem Rady Naukowej Krajowego Domu Twórczości Ludowej. Otrzymała: Nagrodę Ministra Szkolnictwa Nauki i Techniki III stopnia za wyróżniającą się pracę habilitacyjną – 1975, Nagrodę Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki II stopnia za osiągnięcia w dziedzinie badań naukowych – 1979, Wojewódzką Nagrodę Społeczno-Kulturową za całokształt działalności w upowszechnianiu kultury ludowej – 1982, Dyplom Honorowy Ministra Kultury i Sztuki – za osiągnięcia w upowszechnianiu kultury – 1986. Odznaczona została Złotym Krzyżem Zasługi (1971), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1976), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1980), Tytułem Honorowym – Zasłużony Nauczyciel Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (1982) oraz Odznaką– Zasłużony Działacz Kultury (2001).